Ngày 10/4, tại trụ sở UBND tỉnh Bình Dương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Minh Trí đã chủ trì một cuộc họp khẩn với sự tham gia của đại diện các hiệp hội, doanh nghiệp và sở ngành nhằm đánh giá tác động từ chính sách thuế nhập khẩu của Mỹ đến nền kinh tế địa phương. Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh Bình Dương đang là một trong những trung tâm kinh tế năng động nhất miền Nam Việt Nam.
Tình hình kinh tế hiện tại của Bình Dương
Theo báo cáo, kim ngạch xuất nhập khẩu của Bình Dương vào năm 2024 được ước đạt 59 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 34,5 tỷ USD (tăng 12,7%) và nhập khẩu đạt 24,5 tỷ USD (tăng 12,2%). Điều này dẫn đến thặng dư thương mại khoảng 10 tỷ USD. Đặc biệt, thị trường Mỹ chiếm hơn 43% kim ngạch xuất khẩu của tỉnh trong nhiều năm qua, cho thấy tầm quan trọng của thị trường này đối với các doanh nghiệp tại Bình Dương.
Tuy nhiên, chỉ trong ba ngày sau khi Mỹ thông báo áp thuế mới (từ 5/4 đến 8/4), Bình Dương đã ghi nhận 44 tờ khai xuất khẩu trị giá hơn 708 triệu USD bị hủy và 273 đơn hàng bị đối tác Mỹ thông báo tạm dừng hoặc hủy bỏ. Các ngành bị ảnh hưởng nặng nề nhất bao gồm gỗ nội thất, dệt may, giày dép, điện tử và nhựa.
Kịch bản ứng phó từ các hiệp hội ngành hàng
Trước tình hình khó khăn này, các hiệp hội ngành hàng đang xây dựng kịch bản ứng phó với hai kịch bản: Mỹ giữ nguyên hoặc tiếp tục tăng thuế sau 90 ngày. Ông Nguyễn Liêm, đại diện Hiệp hội Gỗ tỉnh Bình Dương, cho biết ngành gỗ hiện đang bị Mỹ điều tra về nguy cơ ảnh hưởng an ninh quốc gia cũng như nghi ngờ gian lận thương mại. Ông cảnh báo rằng nếu mức thuế vượt quá 10%, khả năng cạnh tranh của ngành sẽ giảm từ 30-40%.
Về lĩnh vực dệt may, ông Phan Thành Đức – đại diện Hiệp hội Dệt may – cho biết ngành này đang chịu mức thuế cơ bản 16,6%, và nếu cộng thêm 10%, tổng mức thuế sẽ lên tới 26,6%. Điều này tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp, nhiều khách hàng Mỹ đã yêu cầu chia sẻ phần thuế hoặc tạm dừng giao hàng, khiến doanh nghiệp phải cân nhắc giữa lợi nhuận và việc duy trì mối quan hệ với đối tác. Ông lo ngại rằng nếu tình trạng này kéo dài sang mùa sản xuất thứ hai, khả năng cắt giảm lao động sẽ rất cao.
Đề xuất mở rộng thị trường
Ông Nguyễn Quang Vũ, đại diện Hiệp hội Giày da, đề xuất mở rộng thị trường sang các quốc gia và khu vực có tiềm năng như Đài Loan (Trung Quốc). Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thành lập các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) tại Việt Nam để giới thiệu sản phẩm mới. Về lâu dài, ngành cần được hỗ trợ trong việc phát triển công nghiệp phụ trợ, đặc biệt là nguyên liệu như cao su và linh kiện, cùng với việc xây dựng các khu chợ chuyên biệt và tổ chức kết nối giao thương thường xuyên giữa các tỉnh.
Đối với ngành cơ điện, ông Trần Thành Trọng cho rằng họ chưa bị ảnh hưởng nhiều do đặc thù sản phẩm, nhưng vẫn đề nghị tỉnh hỗ trợ nhanh chóng các thủ tục môi trường và phòng cháy chữa cháy. Ông cũng kêu gọi tăng cường đào tạo nhân lực tay nghề cao và mở rộng thị trường nội địa.
Ngành gốm sứ và những khó khăn
Ông Nguyễn Tiến Thành, đại diện Hiệp hội Gốm sứ, cho biết ngành này cũng chịu tác động mạnh, với 60% sản phẩm xuất khẩu sang Mỹ và 40% sang châu Âu, hai thị trường đang cắt giảm chi tiêu. Hơn nữa, nguồn nguyên liệu chính như cao lanh đang khan hiếm và giá cao. Ông đề xuất tỉnh có chính sách khai thác nguyên liệu tại chỗ để đảm bảo nguồn cung.
Nhiều doanh nghiệp thuộc Hiệp hội Xuất nhập khẩu phản ánh hàng hóa của họ đang làm thủ tục hải quan hoặc đã lên tàu nhưng bị yêu cầu tạm dừng giao. Điều này khiến họ gặp khó khăn và chỉ còn biết chờ đợi kết quả đàm phán cấp cao.
Tình hình ngân sách và đầu tư FDI
Nhiều doanh nghiệp lo ngại rằng tình trạng kéo dài sẽ gây ảnh hưởng tới ngân sách địa phương, dẫn đến mất việc làm rộng rãi và suy giảm niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài. Nếu không có giải pháp kịp thời, dòng vốn FDI có thể chuyển hướng sang các quốc gia khác trong khu vực.
Lãnh đạo Chi cục Hải quan khu vực XVI đã được yêu cầu tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp, bao gồm xử lý thủ tục ngoài giờ, đẩy nhanh hoàn thuế, hạn chế chuyển luồng soi chiếu và hỗ trợ kéo dài thời gian lưu kho ngoại quan.
Lời kêu gọi ổn định sản xuất
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Minh Trí nhấn mạnh rằng bài toán lớn hiện nay là cán cân thương mại. Ông cho biết Việt Nam nhập khẩu từ Mỹ chủ yếu là công nghệ cao, trong khi xuất khẩu lại là các sản phẩm sử dụng nhiều lao động. Do đó, cần tăng cường minh bạch, chống gian lận thương mại và ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp đội lốt.
Ông cũng đề nghị doanh nghiệp cần giữ ổn định lao động, đồng thời phản ánh kịp thời những khó khăn để các sở, ngành có thể hỗ trợ nhanh chóng. Tỉnh sẽ kiến nghị tạm hoãn hoạt động thanh tra, kiểm tra đến hết tháng 6 để doanh nghiệp ổn định sản xuất.
Tóm lại, chính sách thuế nhập khẩu của Mỹ đang tạo ra nhiều thách thức lớn cho các doanh nghiệp tại Bình Dương, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các hiệp hội, doanh nghiệp và chính quyền địa phương để tìm ra giải pháp ứng phó hiệu quả.
