Các nhà khoa học vừa công bố những phát hiện ấn tượng về sóng thần Thái Bình Dương, nhờ vào dữ liệu từ Vệ tinh quan sát nước mặt và địa hình đại dương (SWOT). Phát hiện này mở ra những hiểu biết mới về cách sóng thần lan truyền trên biển, trong bối cảnh hứa hẹn cải thiện độ chính xác trong dự báo sóng thần.
Sự kiện chuyển mình từ dữ liệu vệ tinh
Vệ tinh SWOT, được phóng bởi Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) và Trung tâm Nghiên cứu vũ trụ quốc gia Pháp (CNES) vào năm 2022, được thiết kế để theo dõi các dòng chảy trên toàn cầu. Trong quá trình thu thập dữ liệu, sự kiện hiếm gặp đã xảy ra khi một trận động đất mạnh 8,8 độ xảy ra vào ngày 29-7 tại đới hút chìm Kuril – Kamchatka, ngoài khơi Đông Nam Nga. Trận động đất này đã tạo ra một cơn sóng thần di chuyển nhanh qua Thái Bình Dương, đúng thời điểm vệ tinh SWOT đang bay qua khu vực này.
Nhờ sự kết hợp giữa dữ liệu từ vệ tinh SWOT và ba phao nổi thuộc dự án Đánh giá và báo cáo sóng thần biển sâu (DART), các nhà nghiên cứu đã có thể phát hiện mô hình lan truyền và phân tán của sóng thần, với chi tiết chưa từng có.
Phát hiện mới từ mô hình sóng thần
Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình sóng thần thực tế phức tạp hơn nhiều so với những gì được giả định từ trước đến nay. Theo các mô hình truyền thống, sóng thần lớn thường được coi là “không phân tán”, tức vẫn giữ nguyên cấu trúc trong suốt quá trình di chuyển. Tuy nhiên, dữ liệu từ SWOT lại cho thấy một hình ảnh hoàn toàn khác: sóng thần ngày 29-7 đã bị tách thành một đợt sóng dẫn đầu lớn, theo sau là nhiều đợt sóng nhỏ hơn.
Ông Angel Ruiz-Angulo, tác giả chính của nghiên cứu từ Đại học Iceland, nhận định: “Tôi nghĩ dữ liệu của SWOT như một cặp kính mới. Trước đây, các phao DART chỉ cho chúng ta thấy sóng thần tại một vài điểm giữa đại dương mênh mông. Những vệ tinh khác cũng có thể quan sát được song chỉ là một phần nhỏ của sóng thần. Còn SWOT cho phép ghi nhận một dải rộng tới 120km với độ phân giải cao chưa từng có về bề mặt đại dương”.
Tương lai của dự báo sóng thần
Khám phá này không chỉ làm sáng tỏ cách sóng thần lan truyền mà còn hứa hẹn cải thiện các mô hình dự báo và hệ thống cảnh báo sớm. Nhóm nghiên cứu cho biết, SWOT cùng với các vệ tinh khác có khả năng hỗ trợ theo dõi sóng thần trong thời gian thực trong tương lai. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các cộng đồng ven biển vốn cần thêm thời gian để sơ tán trước khi thảm họa xảy ra.
Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí The Seismic Record, mở ra một chương mới trong khoa học về sóng thần và các ứng dụng của khoa học dữ liệu vũ trụ.
Tóm lại
Nhờ vào công nghệ vệ tinh tiên tiến, các nhà khoa học đã đạt được những hiểu biết quan trọng về sóng thần Thái Bình Dương, mở đường cho việc cải thiện dự báo và cảnh báo sóng thần trong tương lai, bảo vệ an toàn cho các cộng đồng ven biển.
